ئەنفال.. مەرگەساتەکا جودا و پیرۆزدیتنا جۆرەکێ ڕۆفاتان

جاسم محمد شرنەخى

تراژیدیا و کارەسات هەر د کوریاتیا مێژووێدا تا ڤى سەردەمى بەرەوام پەیدابووینە، جۆبارێن خوینا مرۆڤان ب بدەستێن خۆپەڕێس و کۆلەیێن وان هاتینە ڕشتن، لێ مەرگەساتێن مە کوردان نەخاسمە یا بناڤ (ئەنفال) ب وێنەیەکێ ڕەشتر و وێرانتر د پەرپەڕێن دیرۆکا زۆلما ئیسانى ل هەمبەر ئینسانیدا خوەیا دبت.

چەوان بەرى (34) ساڵان ل پێش چاڤێن هەمى جیهانێ مللەتەک ل بەر هەوەیێن وەحشیگەریێن کەس نەهیل ژ مێر و ژن و زاڕۆکێن ب شیر هەتا پیر و کالان ژى هەمى دهاتنە کۆمکوژکرن، گەلەک ژ وان ب ساخى دهاتنە ژێر ئاخکرن، ئەنفالا مە کوردان زۆر جوداهى ل گەل یێن خەلکێ جیهانێ هەنە:

جوداهیەکا مەرگەساتا ئەنفالێ ئەو بوو: ئەو قەتلوعامە ژلایێ سوپایەکێ ب جهدهات، لێ ئەو خەلکى بوویە قوربان و سۆپایێ ئەو تاوانا دژى مرۆڤایەتیێ ئەنجامداین هەمى ل ژێر چەترا وەڵاتەکێدا یێ ناڤێ وى عیراق کووم دبین، نەکو ژ ئەگەرێ لەشکەرکێشیا وەڵاتەکێ ژ بۆ ئێکێ دیتر یێ هاتیە داگیرکرن ڕویدا بوو، هەر چەندە د ڕاستیا خوەدا ئەم کورد خوەدى وەڵاتەکین ناڤێ وى کوردستانە، لێ یا ریالیست و واقیع گۆرەى (سایکس – بیکو)ـیا فەرەنسا و بریتانیا و (یۆ ئین)ـێ و نەخشەیێن جیهانێ یێن فەرمى: هەمى د سنۆرێ یەک وەڵاتدا پەیدا ببوو، لەشکەرێ عیراقێ ب کریارا دڕندانە وەڵاتیێن عیراقى شەوتاندن، ژ ئەگەرێ وێ نێزیکى (180) هزار گیانێن ڕۆپاک و بێسۆچ ب چەکێ قەدەغەکرى، ب ژەهرا سیانیدێ هاتنە ژناڤبرن، هەمى دونیایێ ژى ب پیسترین سیاسەتا بێ ڕەوشتانە وەکو پرس و بابەتەکێ ناڤخۆیی (شأن داخلي) مێزە دکر.

جوداهییەکا دن: ئەو خەلکێ دونیایێ یێ پشتى سەرهەلدانێ پتر رۆندکێن تیمساحا بۆ ژبۆ شەوتینا مە کوردان باراندین، هەمان خەلک بوون یێن ئاگرێ ژەهربارین داینە صەدامى دا پێ کورد و کوردستانێ ب ئاخ و بەر و مرۆڤڤە بشەوتینتن، مینا هندەک لایەن و وەڵاتان دیار کرى و دیسان چەندین لێدوانێت سەرکێشێت پێشمەرگەى ژ بۆ ئەجانسێن جیهانیێن هەواڵان ل سەردەمێ ئەنفالێ خوەیاکرین، و مە ب گۆهێن سەرێن خوە بهیستین: چوار دەولتێن مەزن و زلهێز ڕژێما بەعس ب چەکێ سیانید و کیمیاوى دایین (تەزوید) کربوون، ئەو ژى هەر ئێک ژ: (ئەمریکا، فەڕەنسا، بریتانیا، و ئەڵمانیا)، هەلبەت وەڵاتێ دەیکا کوردان (دانیال میتەڕان) هەڤژینا بابۆى: (فرەنسۆ میتەران ) لایەنەکێ سەرەکى بوو یێ عیراقێ ب چەکێ ژەهراوى پڕچەک کرى!

، دێ ڤێجا وەکى نڤێسەر و ڕۆژنامەڤانێ کوردێ مەزن (فەرهاد عەنى) جارەکێ گۆتیە من: (( ژ بەر وێ قەبارێ زولم و ستەما ل مە هاتیە کرین ما ئەگەر ئەم کورد دین ببان و ببانە هرچ ما دا سەیر بت))، نا والله نە عەجێبە! و جوداهيەک دیتر: ئەڤ مەرگەساتا کوردان ب پشتەڤانى و هەڤکارى و بەشدارییا چەندێن مرۆڤێن کورد یێن ژ هەمى بهایێن شەرەڤ و وژدان و ڕەوشتى شیشتى هاتە ئەنجامدان، گۆرەى ڕاپۆرتەکا (هیۆمان ڕایچ ووچ) ژمارا جاشێت وى تاوانبارێ چەپەڵ (عەلى کیمیاوى) هەمى ژبۆ ئەنفالکرنێ هاژۆتین: (250) هزار کەس بوون، هەمان ڕاپۆت دیار دکت کو ل زاخۆ ژمارەیا وان جاشان کێم بوو تەنها خوە ل دۆرێ (5) هزار کەسان ددا.

ویا کارەساتا مە ژ خەلکێ دونیایێ هەمیێ پتر دلشەوتینتر و جەرگبرتر دکت ئەوە: چار خائنێت پشکدارییا ڕاستەقینە کرى و ب دەستێن خوەیێن پیس کورد ئەنفال کرین، قەت نەهاتنە دادگەهکرن و سزادان، سزادانا چى ئەى هەوار؟!، هەمى جیهان دبینت: کا چەوان ئەوێن کەفتینە پێشییا سەربازێن سولتان هاشمى و عەلى کیمیاوى، هەر ئەون ئەڤە چەندین جاران یێن ل ڕێزا ئێکێ یا کاندیدێن لایەنێ دەستهەڵاتدار دهەلبژارتناندا ژ بۆ پەرلەمانێ کوردستانێ و عیراقێ ژى ناڤین وان ڕێز دبن، ئەو کچ و کوڕێن موستەشاران یێن ب پارەیێ خۆفرۆشى و کوردفرۆشیێ گۆشت گرتین و مەزنبووین، ئەڤە گەلک ساڵن ئەو ب بابڤە یێن دهێنە خەلاتکرن، گەلۆ کا بێژن: ئەڤە ل کیژ وەڵاتێ جیهانێ چێبوویە؟! بەرسڤ هەما بلا وەکى یا هۆزانڤان موحسن قوچانى ڤەهاندى بتن: ” هەبوو نەبوو کەس ژ مە کوردان کەرتر نەبوو”

جوداهییا دیترا ئەوا ئەرک و فەرە بهێتە خۆیا کرن: چونکى ئەگەرەکا سەرەکیە برینا کویرا کوردان کویرتر دکت، زێدەتر ڕێکێ ل ساڕێژا وێ دگرت، حەڕامە ژى بهێتە ژبیر کرن، ئەوە دەمێ مرۆڤ ب چاڤێن خوە جوداخوازیەکا مینا ڕەگەزپەڕێسێ ببینت، ڤێجا ژ کێ؟! بەلێ هەر ژ کوردان ب خوە، بەلکى ژ وان یێن خوە ب سەروەر و سەمیانێن کوردان دزانن، ئەرێ چەوان دل سەر ژنوى خوین ژێ نەڕژتن، دەمێ سەرەدەرى ل گەل ڕۆفاتێن شەهیدێن مە ب جیاوازیەکا عەشیرەتپەڕێسى بهیتە کرن، ڕۆفاتێت شەهیدێن مە کوردان ژ بارزانیێن مەزلۆم کو دبێژن: ( هزارن، ب هەوڵێن زۆر مەزنێن حکۆمەتا هەرێمێ و وەزارەتا مافێن مرۆڤى و بەرێز وەزیرێ پێشتر یێ ڤێ وەزارەتێ (دکتۆر محمد إحسان)، بهاریکا چەند لایەنێن دیترێن نێڤدەولەتى و عیراقى ئەڤە چەندین جاران کۆم کۆم ڕۆفاتێن وان شەهیدێن ل ساڵا 1983یێدا هاتینە گرتن و تیرۆرکرن د مەڕاسیمێن هەژیدا ل کوردستانێ پێشوازى لێ دهێتە کرن، بۆ نمۆنە: –

ل رۆژا 17-10-2005 پێشوازى ل (512) رۆفاتێن شەهیدێن بارزانى هاتنە کرن. – ل 7-3-2014 پێشوازى ل 93 شەهیدێن بارزانى هاتنە کرن – ل 30-7-2022 ل فرۆگەها هەولێرێ هەڤدەم ل گەل بیرهاتنا ئەنفالا بەهدینان پێشوازى ل (100) شەهیدێن دیترێن بارزانى هاتە کرن.

دێ بێژین خودا شەهیدێن بارزانى و هەمی شەهیدێن کوردستانێ ب ڕەحما خوەیا بەرفرەهـ شاد بکت، تۆلا وان ژى ل ستەمکاران ڤەببت، لێ ب ڕاستى پرسیارەکا ژ دلێن کوزرى یێن ب مخابنیەکا زۆر زۆر، ب ئاخینک و خەمڤە د سۆشیال میدیایێدا بلند دبت: ئەرێ کا ڕۆفاتێن ئەنفالبوویان ژ شەهیدێن مەیێن بەهدینان، گەلۆ ما دناڤا مە کورداندا گیانەک ژ گیانەکێ جوانتر هەیە، خوینەک ژ خوینەکێ پیرۆزتر هەیە؟! هەما بلا بەس بت، بخۆدێ دلێ مرۆڤى د ڤى وەڵاتێ وێراندا ژ ژیانێ ژى ڕەش دبت.