ب لێدانا کلۆخێ سەرى، وان چ مەبەستێن سیاسى هەنە؟!
جاسم محمد شرنەخی
ئەم یێ نێزیکى ساڵڤەگەرا هەلبژاتنێن عیراقێ یێت گشتى دبین، لێ سەرەڕاى وێ یەکێ پایتۆنا (مەرکەبا) سیاسیا ڤێ وەڵاتى یا دچاڵەکا تارى و کویردا دچتە خوارێ، رۆژ ب رۆژ ڕەوش یا خرابتر لێ دھێت، ل شوینا هەلبژارتنا دەزگەهێن سەروەریێ و یێن ڕێڤەبرنا حوکمڕانیێ ل عیراقێ؛ وەکى هەلبژارتنا سەرۆک کۆمارى و پێکئانینا حکۆمەتێ و کار و بزاڤێن یاسادانانێ دناڤ پەرلەمانیدا ل جھێ ڤان خوازگەهـ و مەبەستێن بڤێ نەڤیێن هەمى پرۆسیسێن هەلبژارتنا ل تەڤ جیهانێ، بەلێ عیراق یا دھێتە ڕاکێشان بۆ (بزاڤێن جاددێ) و (شەڕێن خونیشاندان و خونیشاندانێن هەمبەر) و هەتا دگەهیتە داگیرکرنا پەرلەمانێ ب خونیشاندەرێن ڕەوتێ صەدری.
ئەڤ لێدانا بهێز ل کلۆخێ سەرێ کریارا سیاسى و پەرلەمانى ژلایێ موقتەدا صەدرى و ڕێڤنگێن ڕێکا ویڤە و بەرهنگاریکرنا وان ژلایێ بەرەیەکێ دیترێ هێزێن شیعى یێن سیاسى و ملیشیاگەرى، نەمازە چارچۆڤێ هەماهەنگى یادیارە کاودان چەند هاتیە شێلاندن و تێکدان! لێ یا پتر خوێ هاڤێتیە سەر برینێن عیراقیان ئەوە، دکنارێ ئاسمانیدا هیچ نیشانەک ژبۆ دەرکەفتنا ژ ڤێ قەیرانا مەزن نینە؛ ل ڤى بیاڤى هەوڵا هەلبژارتنا (محمد شەییاع سودانى) وەکو کاندید بۆ پۆستێ سەرۆک وەزیران ب تۆندى هاتە ڕەتکرن، بیە ئەگەر ژى پەرلەمان بهێتە داگیرکرن و وەکى هۆڵەکا داوەتا بهێتە بەرچاڤکرن، و پێنگاڤا دیتر یا ڕاسپاردنا سەرۆکێ بەرەیێ فەتح (هادى ئەلعامرى) ژبۆ گەریانەکا سیاسى و هەڤپەیڤینێ ل گەل موقتەدا صەدرى هێشتا نەبووى مر، صەدرى ئەو هەوڵە کفن کر و هنارتە گۆڕستانێ.
دا بەحسێ هەوڵا داویێ بکین، کا چ ب سەرێ وێ ژى دهێت؟! ئەو ژى بزاڤا سازدانا کونفرانسەکێ نیشتیمانى ب سەرپەرشتیا (موستەفا کازمى) بوو، سەرۆکێ حكۆمەتا دەمکی یا ڕێڤەبرنا کارۆباران تێدا هەمى ئالیێن سیاسى کۆمببن، هەڤنێزیکیەک پەیدا ببت، بەرەڤ لهەڤهاتنەکێ لایەنێن جودا جودا بچن و پرۆسیسا سیاسى بکەڤتە ل سەر ھێلا خوەیا سرۆشتى، لێ صەدرى ئەڤ داخواز ژى ل دیوارەکێ دا. هەتا نها یا صەدر و ڕەوتێ وى ب ئاشکەرایی پێداگێرىێ ل سەر دکن ئەوە: پەرلەمان بهێتە هەلوەشاندن، بریار و پلانا هەلبژارتنێن پێشوەخت بهێتە دەرخستن، لێ گەلۆ چەوان ئەڤ هەردوو کریارێن بۆرین دێ بجهئێن؟!
گۆڕەى دەستۆرێ عیراقێ رێک ژبۆ وان داخوازییا ب ئێکجارى گرتیە، دا ل ماددێ (64) وى ڤەگەڕین کا چ دبێژت: ((أولاً: يحل مجلس النواب بالأغلبية المطلقة لعدد اعضائه، بناءً على طلبٍ من ثلث اعضائه، أو طلبٍ من رئيس مجلس الوزراء و بموافقة رئيس الجمهورية… واتە ب پرانیا ڕەها یا ئەندامێت پەرلەمانى ب مەرجێ سێکەکا ئەندامێت وى (110) ڤێ هەلوەشیانێ داخواز بکەن، یان ژى ب داخوازیا سەرۆک وەزیران و ڕەزامەندیا سەرۆک کۆمارى پەرلەمان دکارت خوە بهەلویشنت))، ڤێجا ئەوێن داخوازا هەولوەشاندنێ بکن، نەکۆ نەڕازینە بەلکى هەبوون ژى نینن؛ هێشتا نەهاتینە هەلبژارتن، ئەگەر هەبان ژى دڤێت (166) پەرلەمانتار دروینشتنەکا تایبەتدا دەنگى ل سەر هەلوەشیانا پەرلەمانێ خوە بدن هەتا پەرلەمان نەمینت.
ئەو هێزا ڤێ چەندێ داخوازدکت، فراکسیۆنا صەدرى خودانا (73) کورسییان تەنها (22.18%) ژ پەرلەمانى دگرت ئەگەر نها هەبوونا خوە ژە هەبا ئارمانجا وێ دا ئەستەمبیت، پەرلەمان نە دهەلوەشا، لێ پشتى دەست ژکارکێشانا ڕەوتى هەر هەبوون نەمایە، گازیا وان یا ڤێ چەندێ د نهالەکا مەزندا بەرزە دبت، نا گەهت چ گوهان، پترییا وان کورسییان ژبۆ هەڤڕکێ ڕەوتێ ناڤبرى یێ چوویین بووینە بەهرا چارچۆڤێ هەماهەنگی ب سەرکێشیا (نۆرى ئەلمالکى).
ژبلى هەمى تشتێ مە بەحس ژێ کرى، ئەرێ ئەڤ چەندە بەرئاقلە: گازیەک ژ بۆ هەلبژارتنەکا پێشوەخت هەبت، دى وى دەمێ ئەو هەلبژراتنێت ل(10-10-2021) یێت ئەڤ پەرلەمانە ب ڤى جۆرى ئیناتى هەر ئەو بخوە ژى پێشوەخت بوون؟!، سەرەڕاى وێ ژى ب گۆرەى دەستۆرى و دیسان کەتوارێ سیاسى و یاسایی و یاسایا هەلبژارتنا و یاسا کومسیۆنا بلندا سەربەخۆیا هەلبژارتنا و بودجە و ئامادەکاریێن ویێن حەتمى و وەختەکێ گونجایێ بڤێ نەڤێ یێ ژێرا پێدڤى، ئەڤە هەمى داخوازیێن موقتەدا صەدرى ل کەڤرێ ئەستەم و موستەحیلى ددن، یا دیتر ژى ئەم بەحسێ مۆڕالا جەماوەرى و بەرهەڤییا وى دەرۆنی یا پیسا کەفتى ژبۆ بەشدارییا هەلبژارتنا ناکین، جارا چووى نە گەهشتە 50% ئەگەر ئەنجامێن هەلبژارتنێن چووین بهێنە هەلوەشاندن، ئەرێ ژبۆ هەلبژارتنێن پێشوەختێن بهێن دێ چەوابت؟!
باشە ب ڤى شەرێ ئەلەتەوشێ (عبثي) يێن صەدر دکت، چ ئارمانج و مەبستێت داوى هەنە؟! ب هزرکرنەک و خواندنەکا دروست ژبۆ چاڤدێرێ سیاسى خوەیا دبت: یا ب ڕاستى صەدر داخوازت ژ ئارمانجێن سیاسى مەزنترە، بدیتنا من وى سێ مەزنە مەبەست ل داویێ هەنە: – دخوازت ل گەل دەستەهەڵاتا زەمەنى یا دینى ژى ب دەست خوەڤە بهینت، لێڤەگەریا مەزهەبى ژبۆ ئال صەدر ڤەگەڕینت. – یا سیاسی ژى هەر ڕەوتێ سەدرى حوکمى بکن، ئەو ببنە پڕانى ل پەرلەمانێ بهێت و ئەو حکۆمەتێ پێکبهینن، واتە بەڕکێ ژ بن پیێت مالکى و نوخبەیەکا دیارکرى یا ئەڤە چەندین ساڵە پێکئانینا حکۆمەتێ ژ خوەڕا قورخکرین بکێشت، بکورتى دویماهیێ ب مودێلا سیاسەتکرنا (پۆڵ پریمەرى) دامەزراندى بهینت.
– جادە و جەماوەرى هەم وەکو ئارمانج، دیسان هەم وەکو ئالافەکێ شۆرەشگێڕى یێ ژ هەمى بنەمایێن لەیزتنا سیاسى مەزنتر ژبۆ خوە ڕابکێشن، هەلبەت ئەڤ ئالاڤە زۆر جاران نەمازە د شۆڕەشێن سۆر و سپیدا ژ یاسایێ و ژ دەستۆرى و ژ هەمى سازیان ژى بھێزتر و کاریگەرترە . ئەرێ ئەڤ قەبارێ ئارمانجێن مینا چیایەکێ گران مومکنە ژبۆ سەدریان ببنە ژیوار، یان ژى هندەک سیناریویێن ترسناکێن دیتر هەنە؟! دێ هەوڵ دم – ب ئاناهیا خودێ – ل وەختەکێ دیتر بەرسڤا وێ چەندێ دم و وان سیناریویێن چاڤەڕێکرى دەستنیشان کم.