دەستپێکا قورتاڵبوونێ ژ خرابکارئینانا عەشیرەتێ

جاسم محمد شرنەخى

ئەگەر چەند کاودان و ڕەوش نەخۆش و تاریبن، لێ دەمێ گوهۆڕینەک بەرەڤ پێشڤە پەیدا دبت هیڤى و ئومێد رۆهن دبن، مینا لەشەکێ ژ برینێت کویر بنالیت و مەترسی ژ دەستدانا گیانى هەبت. لێ ببینى برین یێت خوە د دەنە ئێک و جەستەیێ تەرم چاڤێت خوەیێت ڤەدکت و لڤینا وى هێدێ هێدێ یا بەرەڤ باشتریێ دچت، هەڵبەت وێ گاڤێ دلڕەحەتیەک ل کەس و کار و دۆست و یاران دباریت و گۆتنا (الحمد لله) د کەڤیت ل سەر زاڕان، ئەها ب ئاوایەکێ هوسان ژ بۆ کەسێن خەمخۆر و دلسۆزێن گەل و وەڵاتێ کوردستانێ، دلخۆشیەک کەڤتە دناخێ جەرگێن واندا و چرایێ ئۆمێدێ چەندەکێ گەشبوو ب وێ گوهوڕینا ئەرینیا (جۆری) ڕویداى د ڤان هەلبژارتنێن پەرلەمانێ عیراقێدا، ئەوێن ل 10-10-2021 هاتینە ئەنجامدان. ل دەڤ من باشترین گوهۆرین، ئەو بوو دەمێ هاوڵاتیێن کوردستانێ ڕیکا خەلاسبوونێ داینەبەر، دا ژ نهالا کویرا کویرا مێژوویا ئیستیغلالکرنا عەشیرەتێ دەرکەڤن، ئەوا بەریا دەهان ساڵان دوژمنێن کوردان و نەحەزێن تەڤنێ جڤاکیێ مللەتێ کورد بۆ مەرەمێن خوە بکارئانین و زۆر جاران ژ عەشیران سۆپا و سریێن چەتەیان ب سەرکێشییا بەهرەکا مەزن ژ ئاغا عەشیران چێکیرن و پێی کوردکوژى کرین، بگرە ژ وى دەمى هەتا گەهشتیە سەردەمێ حوکمڕانیا کوردى، وەختێ شەرێ بەربژێرێن عەشیرەتان کو ئەو ژى جۆرەکێ خرابێ بکارئانینێیە، دڤیا هەر ژ ڤێ نهاڵا دۆزەخێ قورتالببن و هندى زویترە چێترە. دڤان هەلبژارتناندا مە هەمیان دیت، خەلکێ مە هەوڵدا ڕزگارببت و بکەنە دەستپێکا دویماهی ئانینا ڤێ پێشبڕکییا نە ل سەر بنیاتێ (هاوڵاتیبوونێ) – یێ دویرى جوداهیێن رەگەزیێن سرۆشتى و سوسیۆلۆژى – ئەو بنەمایێ (جان جاک رۆسۆ) و (ڤۆڵتێر) و رۆناکبیرێن دیترێن بەریا نێزیکى (250) سالان دۆپاتى لێ کرین و پاشان جارنامەیا (مافێن مرۆڤى و هاوڵاتى) ل شۆرەشا فەرەنسى یا ساڵا 1789 تەکەست کری، ئەو پێشبڕکییا عەشیرەتى یا نە ل سەر بناغێ شیان و پێچیبوونان، بەلکى ل سەر بنەمایەکێ كەڤنەپەڕستێ ئیستیغلالکرى هاتیە ئاڤاکرن. ئاڕاستەیا دەنگدەران ڤێ جارێ گوهوڕینەکا گرنگ ب سەردا هات، هەر چەندە نە یا زۆر مەزن ژی بوو، لێ هەر چەوان بت ژ ئەنجامێ وێ گوهۆڕینێ هندەک ژ بەربژێرێن ب شەرێ پێشبڕکیێ عەشیرەتگەریێ هێزێن حزبى ئەو بەرهەڤکربوون ژبۆ ململانەیا سیاسى ل دەڤەرا بەهدینان هاتنە لادان و بەرۆڤاژى هندەک بەربژێرێن دن ل هندەک جهان یێن کو وان بنکەیەکێ جڤاکیێ عەشیرەتگەرى لێ نەهەى، یانژى یێ لاواز ب دەهان هزاران دەنگ لێ برن، چونکى خەلکێ درۆیشمێ بێفامیێ ئوڵ و ئویجاخپەڕێسى تا ڕاددەیەکێ لادان و دیسان گازیا كەڤنەپەرستا عەشیرەتگەریێ پشتگوهکرن و پێ گاوربین. بەلێ ئەنجامێن دەنگدانێ گۆتنە مە دوو (جۆرێن) ڕەتکرنا بکارئینانا ستەمکار ژ بۆ عەشیرەتێ ل هەلبژارتنێن پەرلەمانێ عیراقێ پەیدابوون: جۆرێ ئێکێ نێگەتیڤ بوو: دەمێ نیڤەکا خەلکێ هەر بەشدارى د هەلبژارتناندا نە کرین و هیچ خەم و خەیالەک ئەوان ژ شەرێ عیشرەتگەرى نە بوون، هەلویستێ وان ژ ڤی لاییڤە هەژێ ڕێزگرتنێیە. جۆرێ دویێ پۆزتیڤ بوو: دەمێ دەهان هزاران دژى ئیڕادە و پلانا خرابکارئانینا عەشیرەتێ دەنگێ خۆ دایین، ئەڤ هەلویستێ مێژوویى جهێ ڕێز و بهادان و هەژى ئۆمێد بەخشیێ یە، زۆر پتر ژ جۆرێ بوورى. بڕاستى پێنگاڤەکا بهێزا ڕزگاربوونێ بوو ژ تەلهێن بژارەیەکا سیاسەتمەداران ڤەدایین، بۆ تەڤنێ جڤاکیێ عەشیرەتیێ ئەوێ خودایێ عالەمێ ئەگەر ژ دانانا وێ کریە (“لتعارفوا” سورەتێ الحجرات 13 – دا هەڤنیاسین پەیداببت) لێ حزبێن سیاسى مەرەم ژێ ڤەگوهاستن ژ بۆ (لتعارکوا – واتە دا ببیتە هەڤڕکى و شەڕەنیخا عەشیرەتا) پێخەمەت ب دەستڤەئینانا دەنگدان ل سەر حسێبا بەرژەوندیێت گەلێ کورد ب تەڤایی. ل ڤێ گەڕا هەلبژارتنا بەندەک ژ یاسایا گەردۆنییا جڤاکى بجههات، ئەوا دبێژت: (یێ تۆڤى ستریان بچینت، ئەو گولان نا بینیت)، رۆژەک دێ هەر هێت سترى بلۆق ببنە بەلا سەرێ وى بخوە و خەلکێ ژى، گازیکرنا عەشیرەتێ بۆ گۆڕەپانا ململانەیا سیاسی واتە: بەرەڤ صۆمالکرنا کوردستانێیە، کارەکێ زۆر مەترسیدار و خرابە، لەوا ئەرکێ هەمى جەماوەریە نەخاسمە تەخا ڕەوشەنبیر ئەوان ژەهرەستریان ژ ڕەهـ و ڕیچال بنبڕ بکن، دا عەشیرەتا کورد رۆلێ خوەیێ سرۆشتیێ پیرۆز د پارستنا ڕەسەنتیا گیانێ کوردەواریێدا ڤەگەڕینت، ئەم هەمى ب دل و جانڤە چاڤەڕیێ هەڵاتنا وێ ڕۆژا گەشین.