راستە خوینا هەمی مروڤا وەک هەڤە، لێ راستیەک دی هەیە ئەوژی بوهایێ هەمی خوینا وەک هەڤ نینە؟
شەبان جدەح
پشتی ڤێ تاوانا هێزێن تورکی کری لهاڤینگەهەکێ ل هەرێما زاخو و کارڤەدانێن دەستهەلاتدارێن عیراقێ و هەرێما کوردستانێ لسەر ڤێ کریارێ، پرسیارا پرانیا خەلکێ هەرێمێ ئەڤە بو کانێ بوچی بسالانە لەشکەرێ تورک بسەدان کەس ژ خەلکێن مە کوشتن و گوندێن مە چولکرن بێی کارڤەدان؟ ئەڤ پرسە بمن هەژی لسەر راوەستانێ یە لێ بهوشمەندیەک ئارام دەرڤەی هەست و نازداری.
بوهایێ مروڤی وەک بوهایێ هەر کالایەکی یە، خوەدانە بوهای بو دانیت. خوەدان بگشتی دەستهەلات دارە و دەستهەلات دارە بوهایێ مروڤێ خوە ددانیت. بمن بوهایێ خوینا
تاکێ کورد لباشورێ کوردستانێ بوهایێ وی سفرە و ئەز دکارم ڤێ بچەندەها نمونا پشت راستکەم. هەر ژ دامەزراندنا دەڤەرا ئەولەکاری ژ لایێ نەتەوێن یەکگرتیڤە سالا ١٩٩١ هەیا رۆژا ئەڤرو بهەزارا خەلکە مە لسەر دەستێ لەشکەرێ تورکیا، ئیران، عیراق، گروپێن جودایێن چەکدار هاتینە ترور کرن بێی کو دەستهەلاتدارێن باشورێ کوردستانێ هەلویستەک هەبیت. ژڤێ کومباختەر هەردەما تاکەکێ مە یانژی چەند مروڤێن مە هەلویستەک راگەهاند بیت، هاتینە سەرکوت کرن ژ لایێ دەستهەلاتدارێن مەڤە. ئەڤ سەردەریە بخوە وا دکەت کو خوینا تاکێ کورد بێ بوها بیت.
مە هەمیا لبیرە دەما پشتی روخاندنا رژێما سەددام دو گەنجێن زاخو هاتن سەربریکرن و بڤیدیو بەلاڤکرن، باژارێ موسل بهەزارا کورد هاتن ترورکرن و موسل هەما بێژە ژ کوردان هات چولکرن، هوشیار زێباری گوتنەک لسەر حەشدا شەعبی کر، پشتی وێ هەمی پەدەکێ ب هوشیار زێباریڤە و وحوکمەتا هەرمی ڤە مەدیت چەوا پارین لبەر دەرگەهێ حەشدا شەعبی، لێ سەدر ئاشکرا گوت پێشمەرگە میلیشیانە بێی یەک کارڤەدان و بەرەڤاژی پەدەکێ دخواست لگەل وی حوکمەتە پێکبینیت، بەرەڤاژی ڤێ دەما عەدنان ئوسمان پەرلەمەنتارێ گوران گوتی پێشمەرگە میلیشیایە، مەسعود بارزانی سەروکێ پەدەکێ گوتی کەسێ بێژیت پێشمەرگە میلیشیایە دڤێت ل کوردستانێ نەمینیت، دەما کەسەکی نڤیسینەک لسەر مەرجەعیا شیعا ئانی خوار کو لسەر پەدەکێ تێ هەژمارتن، مە دیت چەوا پەدەکێ هەولدا خوە ژ وی مروڤی دویرکەت و بارەگایێ پارتی هات سوتن لبەغدا و کارڤەدانا پەدەکێ بو هەلوەشاندنا هەمی ئاڤاهی لێ ل کوردستانێ کەسەک بەرەکی بگریتە بنگەهەکێ پاتێن دەستهەلات وێ بێت کوشتن، بسەدا هەزارا کوردێن لهەرێمێن ژێر دەستێن دەستهەلاتداریا حوکمەتا فێدرالی پشتی رێفەروندومێ هاتینە دەرخستن و مالێن وان بدەستێ حەشدا شەعبی هەتین تالان کرن تازە پەدەکە و یەنەکێ وەک ئەڤرو کرنە شەر و بو بازدانا خوە چەماندنێ ژبو هەمان هێزان کانێ سەروک کومار دێ ژ پەدەکێ یان یەنەکێ بیت. یەنەکێ لسەر سنورێ خوە هەمی تشت یێ کونترۆلکری، بەلام ئەو بخوە ژ ئیرانێ یا کونترۆلکریە.
لدەستپێکا داگیرکاریا ئەمریکا بو ئەفگانستان، داوەتەکا ئەفگانیا هاتە بومبەبارانکرن ژ لایە هێزێن ئەمریکی ڤە و بو ئەگەرا کوشتنا چەند خەلکەک سڤیل. ئەمریکا هەرکەسەک ژڤان کوشتیا قەرەبو کر ب سەد دولارا. هەمان سەردەمە کێشا ئەمریکا لسەر کەفتنا فروکا لوکربی لگەل لیبیا هەبو و پرسا قەرەبو کرنا کوشتیێن ڤێ رویدانێ بچەند ملیارا لسەر لیبیا راوەستا؟
د دیبەیتەکێ لگەل مەلایەکە کورد ل رادیو یا کوردی لستوکهولم ژمن پرسی و گوت: باە خودێ قەبول دکەت خوینا ئەفگانیەکی سەد دولار بن و خوینا ئەمریکیەکی بملیونا دۆلار بن؟ من گوت بەرێز بەرێ من نەدە خودێ، ئەمە لسەر مروڤا دئاخڤین، ئەگەر ئەمریکیەک بێت رەڤاندن لهەر جهەکێ دونیایێ و کەشەن ئەو رەڤاندی داخوازا پێنج ملیون دۆلارا بکەن بێی دو دلی دێ وان پارا دەن ژبو ئازاد ببیت و بژیت. لێ ئەگەر کەسەک وەک من بێتە رەڤاندن و داخوازا ١٠٠ دۆلارا بکەن ژبو ئازادکرنا من، من باوەری هەیە کو مەسعوود بارزانی و جەلال تالەبانی کو بریاردەرێن باشورێ کوردستانێ نە، دێ بێژن ١٠٠ دۆلارێن چی؟ فیشەکەک بوهایێ وێ یەک دۆلار نینە، ئەڤە بو وە فیشەکەک و لتەختێ ئەنیا وی بدەن. واتە بەرێز بوهایێ من بوهایێ یەک فیشەکە، لەوما دڤێت بوهایێ مروڤی یێ خوداوەندی لگەل بوهایێ مروڤی یێ مروڤ ددانن تێکەل نەکەین.
بەری دەمەک کورت مەدیت چەوا زاروکێن مە لبامەرنە بەهمان چەکەن تورکی هاتن کوشتن، لێ هەمی کەس بێ دەنگ بون. مە نە دیت بەرپرسەک سیندریکا قوربانیەکی دانیت سەر ملێ خوە، بەلکو مەنەدیت بەرپرسەک ئاستێ بلند بەشداری شینیا وان بیت یانژی هەڤخەمیەکە لگەل وان پارڤەکەت. بەرەڤاژی وێ یەکە چونکە خوینا کەسێن لزاخو بوهایێ خوە هەبو، حوکمەتا مەیا هەرمی لئاستێ هەرێ بلند دهەوارا وان هاتن و سندریکێن قوربانیا دانین سەر ملەن خو.
بکورتی و بکوردی بوهایێ مروڤی دەستهەلاتداریا مروڤی دەستنیشان دکەت، لوەلاتەکی کو کوشتنا مروڤەکی کومەلگەهێ هەمیێ بلەرزینیت بوهایێ مروڤێ وێ دێ نەک وەک بوهایێ مروڤەکی ل کومەلگەهەک روژانە خەلک دناڤدا بێت کوشتن، رەڤاندن بێی کو بو کومەلگەهێ خەمبیت.