گرنکی نارەزای و خۆپیشاندان

ئاکو ماما حەمە

ناڕەزایەتی خۆپیشاندانەکان بە چەند هۆکارێک ڕۆڵێکی
چارەنووسساز لە کۆمەڵگادا دەگێڕن.

1- دەربڕینی ناڕەزایی: خۆپیشاندان ڕێگەیەک بۆ تاک و گروپەکان دەڕەخسێنێت بۆ دەربڕینی ناڕەزایی خۆیان لە سیاسەتەکانی حکومەت، پرسە کۆمەڵایەتییەکان، یان هەر نادادپەروەرییەکی هەستپێکراو. ڕێگە بە خەڵک دەدات بەکۆمەڵ نیگەرانییەکانیان دەرببڕن و سەرنج بۆ پرسە تایبەتەکان ڕابکێشن کە پێیان وایە پێویستیان بە کردەوەی خێرا هەیە.

2- بەرەوپێشبردنی هۆشیاری: زۆرجار ناڕەزایەتییەکان سەرنجی میدیاکان ڕادەکێشن، بەمەش هۆشیاری لەسەر بابەتگەلی تایبەت بەرز دەبێتەوە. لە ڕێگەی ڕوماڵی میدیاییەوە، خۆپیشاندانەکان دەتوانن بگەنە ئامادەبووانێکی فراوانتر و پەروەردەیان بکەن لەسەر دۆزیەکە، ئەمەش دەبێتە هۆی زیادبوونی تێگەیشتن و پشتیوانی گشتی.

3- فشار بۆ گۆڕانکاری: خۆپیشاندان وەک ئامرازێکە بۆ فشارخستنە سەر داڕێژەرانی سیاسەت و بڕیاردەر بۆ ئەوەی هەنگاو بنێن. کاتێک ژمارەیەکی زۆر لە خەڵک لە ناڕەزایەتیدا کۆدەبنەوە، دەتوانێت کاریگەرییەکی بەرچاوی لەسەر ڕای گشتی هەبێت و ئەوانەی دەسەڵاتدارن ناچاربکەن چارەسەری ئەو نیگەرانیانە بکەن کە دەخرێنەڕوو.

4- بەهێزکردنی گروپە پەراوێزخراوەکان: ناڕەزایەتییەکان سەکۆیەک بۆ گروپە پەراوێزخراوەکان دەڕەخسێنن بۆ گەورەکردنی دەنگەکانیان و داوای دادپەروەری. ئەو تاکانە بەهێز دەکات کە ڕەنگە هەست بە پەراوێزخراو یان نەبیستراو لە کۆمەڵگادا بکەن بۆ ئەوەی کۆببنەوە و داکۆکی لە مافەکانیان بکەن.

5- هاوپشتی و یه کگرتوویی: خۆپیشاندان ده توانێت هه ست به یه کڕیزی و یه کڕیزی له نێوان تاک و گروپه هاوبیره کاندا په ڕوه ڕده بکات. کەسانێک کۆدەکاتەوە کە بەها و ئامانجی هاوبەشیان هەیە، هێزێکی بەکۆمەڵ دروست دەکات کە بتوانێت کاریگەرتر بێت لە هێنانەدی گۆڕانکاریدا.

6- بەرەوپێشبردنی دیموکراسی: بە بەشداریکردن لە خۆپیشاندانی ئاشتیانە و بەکارهێنانی مافی ناڕەزایەتی دەربڕین، هاووڵاتیان بەشێوەیەکی چالاکانە بەشداری پرۆسەی دیموکراسی دەکەن. ئەو بیرۆکەیە بەهێز دەکات کە حکومەت دەبێت لێپرسینەوە لەگەڵ هاوڵاتیانی خۆی بکات و هاندەری بەشداریکردنی مەدەنییە.

بەڵام زۆر گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە پێویستە خۆپیشاندان بە شێوەیەکی ئاشتیانە و بە ڕێزگرتن لە یاسا و مافی کەسانی دیکە بەڕێوەبچێت. توندوتیژی یان لەناوبردنی موڵک و ماڵی، شەرعیەتی ناڕەزایەتییەکە تێکدەدات و دەتوانێت سێبەری پەیامی مەبەستدار بکات.
Ako mama hama