تەعداکرن ل کەرامەت وگیانێ مامۆستای و لێگەڕیان ل چارەسەریێ
جاسم محمد شرنەخى
سەبارەت وێ ڕۆدانا ژبۆ هەرکەسێ ناخهەژین یا ژ دەستدانا دوو مامۆستایێن زانکۆیا سەلاحەدین ژلایێ خویندکارەکێڤە، دڤیا ڕاوەستانەک ل سەر شرۆڤەکرنا ڤێ تاوانێ ویێن وەکى وى ئەوێن هەمى دبن تایتڵێ سڤکاتى ب مامۆستایان کۆم، چ ب کەرامەت چ ب ماف چ خوین و گیانێ وان. ئەگەر ڤێ جارێ توند و تیژى گەهشتبیتە کوپیتکا مەترسیێ خوینا پڕبوها هاتبیتە ڕشتن، لێ هەلبەت یا دیارە چەندین سالانە ڕەوشا مامۆستایان ل ناڤەندێن فێرخوازیێ و دجادەیاندا ژ جۆرەها بۆیەرێن زێدەکاڤى ل سەر سلامەتى و کەرامەت و مافێن مامۆستایان دویر نەکەفتیە.
ژبلى خوارنا مافێت مامۆستایان و بەرتەنکرنا ژێدەرێ ژیارا وان مەهەمیان ب چاڤێن سەرێ خوە دیتینە: چەوا ب چەقۆیان و پێڤەوەرە تا ب زیچک و پێهن و شەقان ژ زاخو بگرە و هەتا بگەهیە هەمى ڕەخ و ڕویێت کوردستانێ نەخاسمە پایتەختێ وێ هەولێرێ تاوان ل دژى مامۆستایان هاتینە ئەنجامدان، زۆر جاران ژى تاوانبارى ئەگەر عافەریم ژ حکۆمەتێ وەرنەگرتیبت هەلبەت بەرامبەر پێهن و زیچکێن خوە نەهاتیە سزادان. گونەها مامۆستاىێ زیچک و پێهن ڤێ کەفتى تەنها داخوازکرنا مافەکێ ویێ سرۆشتى بوو هەمبەر بچەک ژ گەلەک وێ ئەرک و بارێ هەلگرتى و ئەنجام ددت. ئەرێ گەلۆ یێ بچەک ڕەوشت و دندکەکا غیرەتێ د سەرێ ویدا هەبت، دیمەنێ کرێتکرنا ماموستایەکێ دانەعەمەر ژ لایێ کەسەکێ هندى کوڕێ ویڤە دنیڤا جادێدا هەتا مرنێ دێ ژ بیرا وى چتن؟!
، کا چەوان یێ تۆڤێ دلۆڤانى و وژدانێ د ناخێ ویدا هەبت دیمەنێ ڕژینا خوینا هەردوو مامۆستایان: د.ئیدریس حەمەخان و د.کاوان ئیسماعیل دێ ل بەرچاڤێن وندا نابت؟! ئەگەر ب ڕاست مە بڤێت خالان ل سەر پیتان بدانن، دێ بێژین ژ ئەگەرێت ڤێ بێ وژدانى و زێدەڕەویا ل سەر گیانێ مامۆستاى هەى ئەوە: کەفتنا بوهایێ ویە، ئێکەم جار ل دەڤ بژارەیا دەستەهەڵاتدار و هندەک سازیێن وێ پاشان ل جەم کۆمەلێ و جڤاکێ قوتابیان ژى. ئەو مامۆستایێ بەرێ ب هەیبەت و ب ڕێز، یێ مەزنێ وەڵاتى خوە بۆ وى – وەکو دەربرین ژ ڤیان و حورمەتدانێ- دچەماند، ڤى سەردەمى ب ساناهى نەفەرەکێ وان ب پیانڤە دچتە سەر زگ و سینگێ مامۆستاى؛ نموونا هەردوو جۆرێن شکەستنان ل دەڤ حکۆمەتێ و خەلکێ مینا وێیە یا هوزانڤانەک دبێژت: ((إذا كان رب البيت بالدف ناقراً- فشيمة أهل البيت كلهم الرقص واتە: ئەگەر خوەیێ مالێ دەهۆلقوت بت، کارێ خەلکێ مالێ هەمیى دێ سەما و داوەت بت)) و ئەگەرەکێ دیترێ ڤان جۆرە تاوانان دژى مامۆستایان ئەڤەیە یا مینا چەندین ڤەکۆلینێن سوسیۆلۆژى و دەرۆنى دۆپاتیێ لێ دکن: بەربەڵاڤبوونا فشارێن سایکلۆژینە دناڤا قوتابیێن گەنجدا تایبەت یێن زانکۆیێ، ژ ئەگەرێ ئیدمانا ئەنتەرنیت و پەیڤەگەهێن سۆشیالمیدایێنە ئەوێن گەلەک جاران ژ ئەگەرێ خرابکارئینانا وان ڕێک بۆ ژناڤچوون جڤاکى و هەلوەریانا خێزانێ و بەرزەبوونا گەنجى ڤەدبت، دیسان وەکى ئاشکەرا ئەنترنێت هەواڵێن تاوانان ل هەر کنارەکێ دونیایێ بت ل جهێن دیتر ڕەنگڤەدانێ دکت. ژبیر نەکین ژى؛ فاکتەرەکێ دن ژ بۆ توندییا هەمبەر فێرکار و پەروەردەکار و ناڤەندێن فێرکرن و زانینگەهان، ئەوژى دیسان ڤە دگەڕەت ژبۆ دەورۆبەرێن قۆتابیان، من بەحسێ وان دەربێن کوژەکن یێن ل ڕەوشتێ دکەڤن ژ ئەگەرێ بەڵاڤبوونا ماددێن هۆشبەر و جۆرەها خرابیێن ئەخلاقى، ئەگەر ئەم گوهدارییا شارەزایێت زانستێ جینائى و تاوانێ بکین؛ دبێژنە مە: ل هەر جهەکێ ئەڤ ژەهرە هاتە بەڵاڤکرن، ڕەوشت هاتنە تێکدان، هاندان ژبۆ ژناڤبرنا بوهایێت پیرۆز بیاڤ ژ خوەڕا دیت، هەلبەت دەرگەهێن ئێشێن جڤاکى و ڕویدانا تاوان دێ بنە تاق، ئەها خوینا مرۆڤى دێ هۆسان ئەرزان و سڤک بت، فێجا بلا یا پێشڕەوێت جڤاکى و مامۆستایان ژى بت، ل دەڤ تاوانبارى دێ وەکى ڤەخوارنا قورچەکا ئاڤێ بت.
ب ڕاستى ئەڤرۆ ل چەندین وەڵاتێن جیهانێ تەعداکرنا ل مامۆستا هەتا تیرۆرکرنا وان ژى دبەربەڵاڤبوونێدایە، یا دیارە ژى ل ڤى دەراڤى ئەمریکا ل پێشا جیهانێیە، لێ خەلک وەکى مە بێ لێگەڕیان د پارازتنا ماف و خوین و گیانێ مامۆستا ناڕاوەستن، لەوا دڤێت حکۆمەتا مە و جڤاکێ مە و شارەزایێت سوسیۆلۆژى و دەرۆنناس و ڕەوشەنبیر ژى هەمى هەوڵان ژبۆ پارازتن و ڕێگریێ ل زێدەگاڤییا هەمبەر مامۆستا پاڤێژن، پەروەردەیا سەرکێشێن خێزانان ژى پیرۆزیا مامۆستایان دناخێ کور و کچاندا بچینن، تەڤ ئەگەرێن سەرهلدانا ڤێ ستەمێ بنبڕ بکن، بوهایێ موستاى وەکى بەرێ ڤەگێڕن. بخۆدێ تا دەهکێن داویێ ژ چەرخێ بیستێ مە نەدزانى چاڤێن مامۆستایێن مە چ ڕەنگن، هەتا نها ژى ژبەر هەیبەت و قەدرێ ئەوان د ناڤا جڤاکێ مەیێ وى سەردەمیدا هەیین ئەز نزانم چ ڕەنگبوون ، لێ مخابن ل ڤى دەمى ئەو قەدرە هاتیە بنپێکرن!