ئێزدی ژی یێن پێتڤی ریفورمێنە
سورگول مزوری
ئێزدی ب ڤیرەنگێ کو هەی یێت دبن هەرەشەیەکا جدی دا.ب ڤی دەستوداری ب هیڤیا ڤێ ئەلیتا ئولی و رەوشەنبیری یا ئێزدیا ل عالەما روژەلاتا ناڤین هەی و ئە تەوشمێ هێزا ئیسلاما سیاسی یا کو ئێزدی کریە ئامانج، دێ بیتە سەدەمێ قەلاچویا ئێزدیا. چمکی کەسێن ئولی و بنەمالا دەسهەلاتدار یا جڤاکا ئێزدی تێرا خو راگریا ل بەر تەوژمێ دژ ناکەن. ب وان ئەلەمێنت و ئالاڤ و میتودێن دەستێ زانایێن ئولی نەشێن مێشکێ گەنجەکی تێرکەن.
دێ پرسیارێ ژ هەمی ئالیان ڤە ل دەڤ تاکێ ئێزدی نەمازە نفشێ نوی چێکەت. مروڤەك د کێمە ئەتنیەکێ دا دێ ویچاخی شانازیێ ب هەبونا خو د ناڤا وێ ئەتنیا ئولی دا کەت وەختێ خو باشتری دەوروبەرێن خو ب چەند ئالیێن تێگەهی و جڤاکی و ئابوری و سیاسی ڤە ببینیت. وی وەختی دێ کاریت قوربانیێ بو مانا خو یا ئەتنیا خو یا ئولی دەت. حەسویدیێ ب دەرڤەی خو واتە ل دەور و بەرێ خو ناکەت.
دێ شێت کەسایەتیەکا جودا و خو راگر ل دەڤ خو د هندرویێ تێگەهێ خو دا یێ بەرگریکار ئاڤاکەت. عەقل ئەڤرو د جڤاکا مروڤایەتیێ دا وەکی عەقلێ بەری پێنجی٥۰ سالا نینە. گورینێن بنگەهی پشتی شورەشا گلوبالیزم و سوسیال میدیایێ یێ ب سەر عەقلێ گەنجی دا هاتیە خارێ.
ئەڤ پێشکەفتنا عەقلێ مروڤی ئالاڤێن ب سەناهی دونیا دیدەیێ یێ وەل تاکێ مروڤی کری کو پرسیارا ل خو بکەت. هەروەسا خو هەڤبەری یێدی بکەت. ل خو بنێریت و ل خەلکێ دی بنێریت، ببینیت کا تێگەهێن ئەو ژیانێ ل سەر دکەت یان یێ دی ژیانێ ل سەردکەت کیشکێ ل وان عەقلانی و مەتەقی ترن.کیشکی ژوان د گەل سیستەم و پێشکەتنا روژەڤێ د مەشیت. لەورا د ڤی ئەتموسفێرێ پێشکەتی و تێکهەل و گلوبال دا هەرەشێن دژوار ل ئولێن عەقل کەڤنار و پاشڤەرو دکەت .
ل ناڤچون و بچویك بونا ئولێن گەڤنار بریارەکا حەتمی یا نفشێن داهاتی یێت مروڤایەتیێ نە. بێگومان ئێزدی وەکی دینەکێ دایێخستی و تەخەبەندی و پاشڤەرو یێ ل ڤێ خەتەرێ بێپار نینە. لەورا تێدا کارکرن و نوژەن کرن و ریفورمە کرنا ئولێ ئێزدیا ژی گەلەکا فەر. دا بشێت ببیتە نمونەکا جوان بو باوەرمەندێ خو. دەنا گەنج بەرگریا ڤی کاودانی چینایەتی و ڤێ جیاوازیا جفاکی ناکەت.
بو پەیدا کرنا ئەتموسفێرێ ریفورمێ و باشتر کرنا رەوشا ئولی یا ئولێ ئەزدایی دڤێت د ڤان بوچونێن خوارێ دا کار بکەین. دو تێمایێت چویە د ناڤ هەڤدا دڤێت ئەم هەولبدەین لێك دەربێخین. یا ئێکی دیروکا ئێزدیا و هاتنا شێخادی د ناڤ جڤاکا ئەزدایی دا. چاوانیا ب پیروزیێت وان لەیستن. یا دویێ مالە میر و بەنی ئومەیە.
ئەگەر ئێزدی ل شێخادی دەستپێ بکەن وەسا دیارە کو تایفەکا سوفیگەری یا ئیسلامێنە زیاد تەتەروفا د ئالی هێزا شەریدا کری. وێ دەمێ دێ بو مالە میرێ ب سەناهی تر بیت بو نزیک بونا وان ل بەنی ئومەیە و یزید کورێ معاویە. لێ هەکا مە دا ئیسبات کرن کو ئێزدی ئەتنیاکا کەڤنە و پەیوەندی ب شێخادی ڤە نینە. یان ب لایێ کێم مە دا خویا کرن کو ل زاتێ شێخادی کەڤنترن. دڤێت ئەم هەولا لاوازکرنا کارتێکرنا رولێ شێخادی ل سەر پرێنسیپێن ئولا ئێزدیا بدەین.
د هەردو ئالیا ڤە دێ هەڤرشی ئاستەنگێن دژوار و نەپەژراندی بین. لادانا شێخادی و قەگەریانا سەر پرێنسیپێن بەری شێخادی دێ گەلك یا ب ئارێشە و ئاستەم بیت. چمکی ئەدەبێ ئولی یێ بەری شێخادی هەمی یێ ل ناڤ چوی و بەرزەبوی. چەند تاکە سمبولێن لاواز و کێم باندور یێن مای ئەو ژی تێرا پرکرنا بوشایێ ناکەت. ئەگەر ئەم دەست ب شێخادی ڤە بگرین دێ ئەو پرسیار ل بەردەڤێ مە قیت بیت. ئایا چاوا موسلمانەکێ سوفی قادری دێ بیتە مەرکەزێ پیروزیا دینەکێ خو ب ئیسلام نەزانیت؟ واتە پرسا ئیسلام بون نە ئیسلام بونا ئێزدیا ناهێتە چارەسەر کرن.
لێ تشتێ ئیرو د کەڤیتە سەر ملێن پێزدیا ب تایبەت ئەلیتا رەوشەنبیر لێکولینێن مەیدانی د رابوردو دیروک و تێگەهێ ئەزدایی دا بکەن. ڤێ پرسێ ب هەلاویستی ب جهـ پێلن. تاکو بکارن ئەتموسفێرەکێ بخولقینن ئێدی جڤاك ب گەلەمپەری پرسیارا پیروزیا شێخادی ل خو بکەت. ل وێ دەمێ دێ کارین بێین ل سەر خالێن دیروکی و تێگەهێ روحی یێ ئێزدیا ب رویێ دیروکی و هەنوکەیی و پێشەروژی ڤە باخڤین. ب دەست و دانا ب ڤی رنگێ کو هەی و د بن ڤێ تەوژما ئیسلاما سیاسی یا درندە دا ئێزدی دێ ل ئورتێ هێنە راکرن. دێ بنە ئەنتیکەیەکڕ ناڤ موزەخانا.